اثر کمبود روی قابل جذب بر برخی خصوصیّات فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی گندم نان

عنصر روی (Zn) یکی از حیاتی­ترین عناصر غذایی محدود کننده رشد گیاهان می­باشد. به­منظور بررسی اثر کمبود روی بر برخی خصوصیات فیزیولوژیک و مورفولوژیک گندم نان (Triticum aestivum L.)، آزمایشی به­صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه اجرا شد. ارقام روی-کارا (بیات و نیک­نژاد) و روی-ناکارا (هیرمند و کرج­1) در دو شرایط روی کافی (پنج میلی­گرم درکیلوگرم خاک) و کمبود روی (صفر میلی­گرم درکیلوگرم خاک) کشت و صفات وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله، میزان کلروفیل، غلظت روی دانه، ریشه و برگ و برخی صفات مورفولوژیک اندازه­گیری شدند. بر اساس نتایج تجزیه واریانس، اثرات اصلی سطح روی و ارقام بر تمامی صفات مورد مطالعه معنی­دار (P≤0.01) بود، درحالیکه اثر متقابل سطح روی در ارقام فقط برای صفات غلظت روی ریشه، روی شاخساره و روی دانه، معنی­دار (P≤0.01) بود. نتایج مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که در شرایط کمبود روی، غلظت روی در ریشه ارقام روی-کارا (نیک­نژاد و بیات به­ترتیب 59 و 75/44 میلی­گرم درکیلوگرم) به­طور معنی­داری (P≤0.01) بیشتر از ارقام روی-ناکارا (هیرمند و کرج1 به­ترتیب 58/30 و 98/32 میلی­گرم درکیلوگرم) بود. همچنین غلظت روی دانه در رقم روی-­کارای بیات (82/28 میلی­گرم درکیلوگرم) به­طور معنی­داری (P≤0.01) از ارقام روی-­ناکارا (هیرمند و کرج1 به­ترتیب 95/24 و 85/22 میلی­گرم درکیلوگرم) بیشتر بود. محاسبه درصد کاهش صفات در شرایط کمبود روی نشان داد که میزان کاهش در عملکرد ماده خشک شاخساره، غلظت روی ریشه، غلظت روی دانه و میزان کلروفیل برگ در در ارقام روی-ناکارا بیشتر از ارقام روی-کارا بود. بطورکلی نتایج این تحقیق نشان داد که ارقام روی-کارا نسبت به ارقام روی-ناکارا در شرایط کمبود روی خاک، از توانایی بیشتری در رشد و تولید ماده خشک برخوردار بوده و قادرند میزان روی بیشتری در دانه ذخیره نمایند.