اثر کم‌آبیاری تنظیم‌شده و خشکی بخشی ریشه بر عملکرد، اجزای عملکرد و بهره‌وری آب برنج در روش جوی وپشته وکرتی

با توجه به بروز بحران خشکسالی طی سالهای اخیر در سطح جهان، استفاده از روشهای کشت جایگزین که ضمن حفظ میزان عملکرد، موجب صرفه­جویی در مصرف آب ­شود، رو به افزایش است. لذا به­منظور ارزیابی عملکرد و اجزای عملکرد و میزان بهره‌وری آب در برنج هاشمی تحت رژیم­های مختلف­آبیاری و مقایسه آن با روش غرقاب، آزمایشی در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در موسسه تحقیقات برنج کشور در مازندران طی دو سال زراعی 1394و 1395 انجام گردید. تیمارها شامل دو روش کم­آبیاری تنظیم شده (آبیاری همه جویچه ها) و خشکی بخشی ریشه(آبیاری یک در میان جویچه ها)، هر کدام با سه سطح تنش خشکی10، 30، و 60 کیلوپاسکال (RDI10، PRD10، RDI30، PRD30،RDI60  و PRD60) در کشت جوی­و پشته و تیمارآبیاری کرتی با مدیریت غرقاب دایم در زمین گلخراب به روش سنتی به­عنوان تیمار شاهد(FI)و در سه تکرار انتخاب گردید. در هر تیمار میزان عملکرد، ارتفاع بوته، تعداد پنجه، طول خوشه، تعداد دانه پر، وزن هزار دانه، آب مصرفی و میزان بهره­وری آب بر اساس میزان محصول تولید شده در ازای حجم آب مصرف شده(kg/m3) اندازه­گیری شد. نتایج نشان داد که عملکرد دانه، ارتفاع بوته، طول خوشه، تعداد دانه پر، وزن هزار دانه، آب مصرفی و میزان بهره‌وری در تیمارهای مختلف اختلاف معنی­دار از لحاظ آماری داشته است. طبق نتایج این آزمایش، اگرچه بیشترین عملکرد در تیمار غرقاب دائم آبیاری بدست آمد، اما کاهش عملکرد در تیمارهای با تنش جزیی (RDI10 وPRD10) ناچیز می‌باشد، همچنین استفاده از روش خشکی بخشی ریشه(PRD)موجب کاهش چشمگیر مصرف آب و افزایش بهره‌وری می­شود، به­طوری­که تیمارPRD10موجب 32درصد صرفه­جویی در مصرف آب نسبت به تیمار شاهد شده و بیشترین میزان بهره­وری آب براساس شاخصCPDدر تیمارPRD30 به‌مقدار724/0کیلوگرم شلتوک بر مترمکعب آب مصرفی محاسبه گردید. براساس نتایج، اعمال خشکی بخشی ریشه در مقایسه با کم­آبیاری تنظیم‌شده با تنش مشابه ضمن اینکه مصرف آب کمتری داشت، عملکرد و بهره‌وری آب بالاتری را نشان می­داد، به­طوریکه متوسط مصرف آب تیمارPRD10 در دو سال نسبت به تیمارRDI10حدود 15درصد کاهش داشت درحالی‌که عملکرد آن بیش از یک درصد و بهره‌وری آن بیش از 18درصد(متوسط دو سال) بیشتر بود.