اثر نوع کاربری اراضی بر بندپایان مزوفون و برخی ویژگی‌های خاک (مطالعه موردی: منطقه چهارمله و تولومه استان ایلام)

جانوران مزوفون­ خاک در اکوسیستم­های گوناگون با خُرد کردن مواد آلی در چرخه عناصر غذایی نقش دارند. کاربری­های گوناگون با دگرگونی در مقدار ورودی مواد آلی به خاک و تأثیرگذاری بر زیستگاه آنها در خاک بر جمعیت مزوفون خاک تأثیر می­گذارند. هدف از انجام این پژوهش، مطالعه تأثیر سه کاربری جنگل (درختان بلوط)، کشاورزی (گندم) و مرتع (با گونه­های گیاهی گوناگون) بر فراوانی و گوناگونی مزوفون خاک و همچنین بر ویژگی­های فیزیکی و شیمیایی خاک در منطقه چهارمله و تولومه در استان ایلام بود. بر اساس یافته­های این پژوهش، پیامد شیوه کاربری زمین بر تمامی ویژگی­های فیزیکی و شیمیایی خاک در سطح یک درصد معنی­دار گردید که بیانگر اهمیت کاربری­های گوناگون بر ویژگی­های خاک در زمین­های بررسی شده می­باشد. عمق خاک نیز برای دو لایه رویین (0-10 سانتی­متری) و زیرین (10-30 سانتی­متری) بر اغلب ویژگی­های خاک معنی­دار بود. برای مثال، ژرفای خاک بر میزان آهک (TNV) و رطوبت اشباع (SP) و درصد سیلت پیامد معنی­دار نداشت. برهمکنش شیوه کاربری و ژرفای خاک برای برخی از ویژگی­های شیمیایی نظیرpH و EC در سطح 1 درصد معنی­دار و برای P و K در سطح 5 درصد معنی­دار گردید. در برابر آن پیامد برهم­کنش تیمارها بر ویژگی­های فیزیکی به ترتیب برای تخلخل (n) و رس در سطح 1 درصد معنی­دار و برای رطوبت اشباع (SP)، ظرفیت زراعی (FC)، چگالی ظاهری (BD) و درصد شن در سطح 5 درصد معنی­دار گردید. در بررسی بندپایان مزوفون خاک، 24 گونه و 15 خانواده­ی گوناگون از حشرات، کنه­ها و شبه­عقرب­های خاک گردآوری و شناسایی شد. نتایج مربوط به حشرات و کنه­های مزوفون خاک نشان داد که پیامد کاربری زمین و لایه­های خاک بر حشرات و کنه­ها معنی­دار می­باشد. همچنین نتایج نشان داد نوع کاربری و عمق خاک به ترتیب بر همه راسته­های گوناگون بندپایان و راسته­های بندپایان به جزء راسته سخت­بالپوشان معنی­دار بوده است. یافته‌های بررسی فراوانی مزوفون خاک در سه شیوه کاربری نشان‌دهنده آن است که بیشترین فراوانی حشرات در لایه رویین خاک جنگل و کمترین فراوانی حشرات در لایه زیرین خاک چراگاه می­باشد. بیشترین فراوانی کنه­ها در لایه رویین خاک جنگل و کمترین فراوانی کنه­ها در لایه زیرین خاک کشاورزی می­باشد. با نگاه به فراوانی بالای پادمان و کنه­های خاکزی، بیشترین فراوانی آنها در هر دو لایه­های رویین و زیرین خاک جنگل دیده شد.