اثر نانو ذرات سیلیس بر خصوصیات فیزیولوژیک نهال بنه (Pistacia atlantica subsp. mutica) تحت تنش خشکی

سابقه و هدف: یافتن گونه های مقاوم به خشکی با هدف احیای جنگل‌های زاگرس از اهمیت زیادی برخوردار است. مطالعات چندانی درباره تاثیر نانوذرات بر روی گیاهان چوبی به خصوص تغییر در خصوصیات فیزیولوژیک آنها صورت نگرفته و بیشتر تحقیقات در این زمینه به گیاهان علفی و زراعی معطوف می شود. بنابراین در پژوهش حاضر، اثر نانوذرات سیلیس بر نهال‌های بنه (Pistacia atlantica subsp. mutica) به منظور شناخت واکنش گیاه به تنش وارده جهت دستیابی احتمالی به گونه ای مقاوم به خشکی با هدف احیای جنگل های زاگرس پرداخته شد. مواد و روش ها: پژوهش حاضر با تعداد 126 اصله نهال در قالب فاکتوریل و بر پایه طرح کاملا تصادفی با سه تکرار، شش سطح نانوذرات سیلیس (صفر، 100، 300، 700، 1500 و 3000 میلی‌گرم بر لیتر) به مدت 30 روز و سه سطح تنش خشکی (شاهد، آبیاری یک روز در میان؛ متوسط، آبیاری چهار روز در میان؛ و شدید، قطع کامل آبیاری) انجام شد. در پایان آزمایش، صفات فیزیولوژیک (کلروفیلa، b، کلروفیل کل، کاروتنوئید، هیدرات‌های کربن، محتوای پرولین و آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی پراکسیداز گایاکول و کاتالاز در برگ نهال‌ها مورد اندازه گیری قرار گرفت. یافته ها: نتایج آزمایش نشان داد که استفاده از نانوذرات سیلیس سبب افزایش انواع کلروفیل و کاروتنوئید، افزایش پرولین، کربوهیدرات و آنتی اکسیدان‌ها تحت تنش خشکی گردید. نهال‌ها به تیمارهای نانوذرات واکنش‌های متفاوتی نشان دادند، به طوری که بیشترین مقدار کربوهیدرات و کاتالاز درغلظت 700، کلروفیلa، b، کل و کاروتنوئید درغلظت 3000 و پرولین و پراکسیداز نیز در غلظت 300 مشاهده شد. همچنین، سطوح تنش خشکی سبب کاهش انواع کلروفیل، کاروتنوئید و افزایش کربوهیدرات محلول، پرولین و آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان شد. نتیجه گیری: در مجموع می‌توان نتیجه گرفت که بسیاری از صفات فیزیولوژیک تحت تاثیر تنش خشکی افزایش یافتند و نانوذرات سیلیس اثر مثبتی بر صفات انواع کلروفیل و کاروتنوئید داشتند. غلظت‌های 300، 700 و 3000 میلی‌گرم بر لیتر نسبت به سایر غلظت‌ها روی بسیاری از صفات فیزیولوژیک مذکور موثر بودند. کاهش انواع کلروفیل و کاروتنوئید و افزایش کربوهیدرات، پرولین و آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان از روشهای مقابله گیاهان به تنش خشکی اعمال شده می باشد. با توجه به فقدان اطلاعات پایه‌ای درباره مکانیسم‌های مقاومتی در گونه‌های بومی جنگلی زاگرس در پاسخ به نانو ذرات، این تحقیق کمک فراوانی به توسعه دانش نانو تکنولوژی در گیاهان چوبی خواهد نمود. مطالعات در مورد تاثیر نانو ذرات سیلیس برای دوره‌های آزمایش طولانی‌تر و نیز گونه‌های مختلف می‌تواند راه مناسبی برای یافتن نتایج بهتر و مستدل‌تر باشد شاید در نهایت منجر به تولید اقتصادی نهال‌های مقاوم به خشکی شود.