اثر متقابل ژنوتیپ × محیط و بررسی پایداری عملکرد شکر 30 ژنوتیپ نیشکر در مناطق نیشکرکاری استان خوزستان

اثر متقابل ژنوتیب × محیط برای عملکرد شکر 26 کلون امید‌بخش نیشکر و 4رقم شاهد (CP48-103، CP57-614، CP69-1062 و NCO310) در سه منطقه نیشکر کاری استان خوزستان (کشت و صنعت‌های امیرکبیر، امام خمینی (ره) و میان آب) در سه سال زراعی (از 1387 تا 1389) برای مراحل کشت جدید و بازرویی اول و دوم مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه مرکب عملکرد شکر نشان داد که اثر تیمار (ژنوتیپ) و اثرات متقابل ژنوتیپ × مکان و سال × مکان‌ در سطح احتمال 1 درصد معنی‌دار بودند، در حالی که اثر متقابل سه گانه ژنوتیپ × سال × مکان معنی‌دار نبود. برای بررسی پایداری ژنوتیپ‌های مورد آزمایش از روش‌های ریک، شوکلا، روش رگرسیونی ابرهارت و راسل، روش گزینش همزمان، روش  AMMI و روش SHMM استفاده شد. روش‌های ریک، شوکلا، روش رگرسیونی ابرهارت و راسل، روش گزینش همزمان و روش SHMM به طور مشترک کلون شماره 29/8 را به عنوان ژنوتیپ پایدار معرفی نمودند. تجزیه بر اساس روش AMMIنیز نشان داد که ژنوتیپ‌های شماره 23/8، 113/1، 26/1، 60/6، 12/6 و 8/6 به واسطه دارا بودن کمترین اثر متقابل ژنوتیپ × محیط و بالاترین میانگین عملکرد به عنوان پایدارترین ژنوتیپ‌ها بودند و در بین این ژنوتیپ­ها، کلون 8/6 به دلیل اختصاص اثر متقابل بسیار پایین به عنوان پایدارترین ژنوتیپ شناخته شد. با توجه به این که در این پژوهش، نتایج روش AMMI و SHMM با نتایج روش‌های ابرهارت و راسل، میانگین رتبه و انحراف معیار مشابه بود، از اینرو روش­های رتبه­بندی و ابرهارت و راسل پس از دو روش AMMI و SHMM به عنوان مناسب­ترین روش­ها جهت بررسی پایداری ژنوتیپ‌ها پیشنهاد می­شوند.