اثر سمیت یونی کلرید سدیم بر برخی خصوصیات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه نعناع سبز(Mentha spicata L.)

سابقه و هدف: شوری خاک یکی از مهمترین عوامل محدود کننده تولیدات گیاهی می‌باشد. خشکی فیزیولوژیکی ناشی از تنش شوری یکی از علل اصلی محدود کننده جذب آب از خاک است. علاوه بر این افزایش جذب نمک توسط گیاهان باعث اختلال در فرآیندهای سلولی و فیزیولوژیکی می‌شود. نعناع سبز (spicata L. Mentha) از خانواده نعناعیان می‌باشد. این گیاه در خاک‌های شنی اسیدی به خوبی رشد می‌کند و شرایط نوری متوسط و رطوبت بالای خاک را ترجیح می‌دهد. نعناع از منابع غنی ترکیبات پلی فنلی می‌باشند، بنابراین دارای خاصیت آنتی‌اکسیدانی می‌باشد. این آزمایش به منظور بررسی اثر شوری بر برخی فرآیندهای فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه نعناع سبز انجام شد.مواد و روش‌ها: این تحقیق در سال 1392 در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا” تصادفی با 4 تکرار انجام شد. در این آزمایش اثر سمیت عناصر کلر و سدیم بر برخی شاخص‌های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی نعناع سبز مورد بررسی قرار گرفت. تیمارهای آزمایش شامل 5 سطح شوری (صفر30، 60، 90 و 120 میلی‌مولار) کلرید سدیم و سه زمان نمونه‌برداری (90، 100 و110 روز پس از کاشت) بودند. صفات اندازه‌گیری شده شامل غلظت کلروفیل، محتوای نسبی آب برگ، نشت الکترولیت، پرولین، قندهای محلول، شاخص سبزینگی گیاه(SPAD) ، فعالیت آنتی‌اکسیدانتی، فنل کل و هدایت روزنه‌ای بودند.یافته‌ها: نتایج نشان داد که شوری و زمان نمونه‌برداری هر کدام به تنهایی اثر معنی‌داری بر محتوای نسبی آب برگ، کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، شاخص سبزینگی، فعالیت آنتی‌اکسیدانتی و نشت الکترولیت داشتند. شوری همچنین اثر معنی‌داری بر هدایت روزنه‌ای داشت، در حالیکه زمان نمونه‌برداری تأثیری بر این صفت نداشت. اثرات متقابل شوری و زمان نمونه‌برداری بر شاخص سبزینگی، پرولین و محتوای نسبی آب برگ معنی‌دار شد. بیشترین (72/106 درصد) و کمترین (38/65 درصد) محتوای نسبی آب برگ به ترتیب در تیمار شاهد و اولین زمان نمونه‌برداری و تیمار90 میلی‌مولار و سومین زمان نمونه‌برداری مشاهده شد. بیشترین (49/50 درصد) و کمترین (42/19درصد) نشت الکترولیت به ترتیب در تیمار 120 میلی‌مولار کلرید سدیم و شاهد به دست آمد. زمان نمونه‌برداری بر مقدار قند محلول، فنل کل و پرولین اثرمعنی‌داری داشت. با گذشت زمان محتوای نسبی آب برگ، پایداری غشاء، کلروفیل a، کلروفیل b و کلروفیل کل کاهش یافتند. نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج به دست آمده افزایش سطوح شوری سبب کاهش محتوای نسبی آب برگ، کلروفیل و هدایت روزنه‌ای، افزایش نشت الکترولیت و فعالیت آنتی‌اکسیدانتی نعناع سبز گردید؛ ولی بر میزان پرولین، قند محلول و فنل کل تأثیری نداشت. به نظر می‌رسد که نعناع سبز گیاهی حساس به شوری است و شوری بیش از 30 میلی‌مولار کلرید سدیم را نمی‌تواند تحمل کند.