اثر ارتفاع از سطح دریا و خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک بر مواد مؤثره گیاه آویشن (Thymus fallax Fisch.et C.A. Mey.) در رویشگاه‌های طبیعی لرستان

جنس آویشن (Thymus) یکی از جنس‌های مهم خانواده نعنا (Lamiaceae) بوده که متعلق به زیر خانواده Nepetoideae است. در این پژوهش رابطه بین ارتفاع از سطح دریا و برخی خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک به‌عنوان فاکتورهای مهم و اثرگذار بر مقادیر کمّی و کیفی اسانس گونه Thymus fallax Fisch.et C.A. Mey. در رویشگاه‌های طبیعی آن در استان لرستان مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور ابتدا چهار رویشگاه طبیعی این گونه (زاغه، الشتر، رازان و ریمله) با ارتفاع‌های مختلف از سطح دریا مشخص شد. پس از تهیه نمونه از سرشاخه‌های گلدار گونه مذکور، استخراج اسانس به روش تقطیر با آب با دستگاه کلونجر انجام گردید. سپس برای تعیین ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس از دستگاه GC و GC/MS استفاده گردید. تجزیه و تحلیل داده‌های بدست آمده با نرم‌افزار SPSS و مقایسه میانگین تیمارها با آزمون چنددامنه‌ای دانکن انجام شد. نتایج بدست آمده نشان داد که رویشگاه ریمله با 8/2% بیشترین مقدار اسانس را در مقایسه با سایر رویشگاه‌ها داشت. ترکیب‌های عمده موجود در اسانس گونه مورد بررسی کارواکرول، تیمول، گاما-ترپینن، پارا-سیمن، کامفن و ژرانیول تعیین گردید. با افزایش ارتفاع از سطح دریا درصد ترکیب‌هایی مانند کارواکرول و تیمول در اسانس افزایش معنی‌داری داشت. همچنین نتایج نشان می‌دهد که برخی خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک رویشگاه‌های مورد بررسی با ترکیب‌های موجود در اسانس همبستگی معنی‌داری دارند که بر این اساس مدل رگرسیون خطی نیز بدست آمد.