اثربخشی آموزش مهارت‌های خودتعیین‌گری بر خودنظم‌دهی تحصیلی و سرسختی روان‌شناختی دانش‌آموزان

هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش مهارت‌های خودتعیین‌گری بر خودنظم‌دهی-تحصیلی (نظم‌دهی بیرونی، نظم‌دهی درون‌فکن، نظم‌دهی همانندسازی و نظم‌دهی درونی) و ابعاد سرسختی روان شناختی (چالش، تعهد و کنترل) دانش‌آموزان بود. پژوهش حاضر از نوع نیمه-آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه کنترل بود که در آن آموزش مهارت‌های خودتعیین‌گری به عنوان متغیر مستقل و انواع خودنظم‌دهی تحصیلی و ابعاد سرسختی روان-شناختی به عنوان متغیرهای وابسته در نظر گرفته شدند. آزمودنی‌ها شامل 120 دانش‌آموز پایۀ هشتم شهر شیراز در سال تحصیلی 97-1396 بودند که به صورت نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای انتخاب شدند. به این معنا که ابتدا دو مدرسۀ دخترانه و دو مدرسۀ پسرانه به صورت تصادفی از مدارس دورۀ اول متوسطه شهر شیراز انتخاب شدند. سپس کلاس‌های پایۀ هشتم این مدارس به طور تصادفی به گروه‌های آزمایش و کنترل (دو گروه آزمایش و دو گروه کنترل) اختصاص یافتند. قبل از شروع آموزش، پرسش‌نامۀ خودنظم‌دهی تحصیلی ریان و کانل، و پرسش‌نامۀ زمینه‌یابی دیدگاه‌های شخصی کوباسا، بر گروه‌های آزمایش و کنترل اجرا شد. سپس طی 10 جلسه به گروه‌های آزمایش، مهارت‌های خودتعیین‌گری مطابق با مدل فیلد و هافمن (1994) آموزش داده شد و در پایان پس‌آزمون از همه گروه‌ها به ‌عمل آمد. اطلاعات با استفاده از روش آماری تحلیل کواریانس چندمتغیری و تحلیل کواریانس تک‌متغیری مورد تحلیل قرار گرفت. یافته‌های پژوهش نشان داد که آموزش مهارت‌های خودتعیین‌گری به نحو معنی‌داری منجر به کاهش نظم‌دهی بیرونی، نظم‌دهی درون‌فکن و نظم‌دهی همانندسازی و افزایش نظم‌دهی درونی می‌شود. همچنین، آموزش مهارت‌های خودتعیین‌گری، ابعاد سرسختی روان‌شناختی را در دانش‌آموزان به نحو معنی‌داری افزایش می‌دهد. نتایج این پژوهش حاکی از اهمیت مهارت‌های-خودتعیین‌گری در برنامۀ درسی به‌ منظور ارتقاء خودنظم‌دهی و سرسختی روان‌شناختی دانش‌آموزان است.