اثرات سیستم قطره‌ای سطحی و زیر سطحی بر روی عملکرد کمی و کیفی خرمای رقم زاهدی

سابقه و هدف: محدودیت آب از مهم ترین عوامل بازدارنده تولید محصولات زراعی به شمار می رود، بنابراین انتخاب یک راهبرد بهینه و برتر برای استفاده از آب در شرایط کمبود آب ضروری است. استان خوزستان با تولید 8/13 درصد از کل خرمای کشور در رتبه‌ی سوم قرار گرفته است لذا استفاده از روش‌های آبیاری تحت فشار با هدف بهره‌برداری بهینه از منابع آب امری اجتناب ناپذیر است. این پژوهش با هدف بررسی امکان بهره‌مندی از سیستم آبیاری قطره‌ای زیرسطحی در آبیاری نخیلات و تعیین مناسب‌ترین تیمار آبیاری از نظر عملکرد و کارایی مصرف آب در رقم زاهدی صورت گرفت. مواد و روش‌ها: تیمارهای آزمایش شامل مقدار آب مصرفی در روش آبیاری قطره‌ای زیرسطحی در سه ســطح بر اساس 75، 100 و 125 درصد نیازآبی و در روش قطره‌ای سطحی بر اساس 100 درصد نیاز آبی بودند تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از طرح آزمایشی بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. این تحقیق بر روی رقم نخل خرمای زاهدی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بهبهان طی سه سال زراعی (1395-1392) اجرا گردید. یافته‌ها: در صفت تعداد میوه در خوشه، تیمارهای 75، 100 و 125 درصد نیاز آبی و قطره‌ای سطحی به‌ترتیب با 1/1438، 8/1336، 8/1492 و 8/1449 میوه در خوشه مرتبه‌ای مشترک داشتند. نتایج حاصل از اجرای طرح نشان داد تیمارهای قطره-ای سطحی و 75 در صد نیاز آبی به‌ترتیب با 6/8569 و 2/7802 کیلوگرم بر هکتار بیش‌ترین میزان عملکرد را به خود اختصاص دادند ولی اختلاف میانگین تیمارها معنی دار نبود. در صفت کارایی مصرف آب تیمار 75 درصد نیاز آبی با تولید 744/0 کیلوگرم خرما به ازای مصرف یک مترمکعب آب در مرتبه‌ی اول قرار گرفت. تیمار 75 درصد نیاز آبی کم‌ترین میزان رطوبت و رتبه‌ی آخر را با 7/8 درصد به خود اختصاص داد. تیمار 75 درصد نیاز آبی با 7/13 نیوتن برمترمربع دارای بیش-ترین میزان سفتی بوده و به‌تنهایی در جایگاه نخست قرار گرفت. در شاخص کل مواد جامد محلول، تیمارهای 75، 100 و 125 درصد نیاز آبی قطره‌ای زیرسطحی و تیمار قطره‌ای سطحی به‌ترتیب با 2/60، 5/59، 9/59 و 2/60 در رتبه‌ای مشترک قرار گرفتند. نتیجه‌گیری: مدیریت بهینه‌ی مصرف آب و کم نمودن آن تا مقدار 5/11630 مترمکعب در هکتار در تیمار 75 درصد نیاز آبی موجب صرفه جویی در مصرف آب شده است. به‌طوری‌که این تیمار سبب کاهش 4/20، 7/19 و 4/39 درصدی آب به-ترتیب نسبت به تیمارهای قطره‌ای سطحی، 100 و 125 درصد نیاز آبی قطره‌ای ‌زیرسطحی شده است. این میزان کاهش مصرف آب موجب نشده در صفات کمی و بعضی صفات کیفی از جمله pH، مواد جامد محلول و قند بین تیمارهای قطره-ای زیر سطحی اختلاف معنی داری مشاهده شود. با توجه به معنی‌دار نشدن سطوح آبیاری در تیمارهای قطره‌ای زیرسطحی می‌توان از دیگر تیمارهای کم‌آبیاری مثل 50 و 60 درصد نیاز آبی در تحقیقات آتی آبیاری قطره‌ای زیرسطحی استفاده نمود.