اثرات زیست محیطی تصمیمات سیاسی در سازماندهی فضای جغرافیایی کشور

author

سهراب عسگری استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور

Abstract:

اداره سرزمین و کشور به گونه کارآمد از دغدغه‎های اصلی در دنیای امروز سیاست است. چنین هدفی با گزینش مدیران متخصص و تدوین برنامه‎هایی با رویکردهای علمی توسط کارشناسان عملی می‎گردد. در ایران برنامه ریزی و اداره سرزمین با برنامه، تاریخ طولانی چند هزار ساله دارد. در تاریخ معاصر شروع برنامه‎ریزی به اواخر دوره قاجاریه باز می‎گردد. از دوره رضا شاه موضوع برنامه‎ریزی و اعمال دیدگاه کارشناسان جدی گرفته شد. در سال های قبل از انقلاب اقداماتی برای عمران و آبادانی کشور انجام شد که به طور عمده برنامه محور بودند. برنامه‎های توسعه اقتصادی – اجتماعی پنج ساله از جمله آنها می باشد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی تدوین برنامه‎های عمرانی با تأخیر چند ساله شروع گردید. بروز بحران‎هایی چون جنگ تحمیلی، تحریم‎های بین‎المللی از یک سو و تدوین برنامه‎ها با راهبردهای تاکتیکی از طرف دیگر باعث پدید آمدن مشکلاتی از جمله مهاجرت و خالی شدن روستاها، رشد بی‎رویه شهرها و پیدایش شغل‎های کاذب، تخریب مراتع، پاک تراشی جنگل و.. در مقیاس ملی گردید. بر اثر مجموعه اقدامات گذشته جهت سازماندهی فضای جغرافیائی کشور در طی حداقل 5 دهه گذشته، آثار ویرانگری بر پیکر طبیعت کشور هویدا شده است. امروزه پدیده خطرناک فرسایش عرصه‎های طبیعی را با شدت در می‎نوردد و ویران می‎کند. ایران در دنیا رتبه اول فرسایش را داراست. گسترش سیل در کشور یکی از نتایج نامطلوب تخریب جنگل و مرتع است که هر ساله حجم عظیمی از خسارت مالی و در مواردی جانی را باعث می‎شود. اکثر شهرهای کشور امروزه با مشکلات بی شمار شهری و زیست محیطی مواجه هستند و شهروندان در معرض بیماری های ناشی از آلودگی محیط زیست شهرها قرار دارند. این مقاله تلاش میکند ضمن تبیین اقدامات اساسی برای سازماندهی فضای جغرافیایی کشور در دهه های اخیر، نتایج آنها را ارزیابی نماید. با توجه به مؤلفه‎های مورد بررسی، فرایند حاکم بر پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی و علّی بوده است. از روش کتابخانه‎ای بطور عمده برای جمع‎آوری اطلاعات استفاده شده و در این روش علاوه بر منابع و کتاب‎ها برخی از اسناد در حد کشف مورد مطالعه قرار گرفته‎اند.

Upgrade to premium to download articles

Already have an account?login

similar resources

بررسی کارایی زیست محیطی پنبه‌کاران کشور

پنبه به علت مصارف گوناگون در دنیای امروز، اهمیت اقتصادی و تجاری زیادی دارد. همچنین این محصول یکی از مهم‌ترین گیاهان روغنی در سطح جهان می‌باشد و کشت و کار آن در کشورها به‌طور روزافزون افزایش می‌یابد. با توجه به اینکه این محصول ماده اولیه صنایع نساجی می‌باشد، در سال‌های اخیر مورد توجه ویژه‌ی دولت قرارگرفته است؛ لذا بررسی کارایی این محصول عامل بسیار مهم و تأثیر‌گذاری در افزایش تولید و عملکرد آن، ب...

full text

بررسی اثرات زیست محیطی نظام‌های تولید سیب‌زمینی در کشور با استفاده از ارزیابی چرخه حیات

ارزیابی چرخه حیات (LCA) ابزاری مناسب برای تجزیه و تحلیل فرآیند تولید در بوم‌نظام‌های کشاورزی است که بر اساس دو مؤلفه مصرف نهاده‌ها و انتشار آلاینده‌ها به محیط زیست تعیین می‌شود. این مطالعه با هدف محاسبه LCA برای بوم‌نظام‌های تولید سیب‌زمینی بر اساس میزان مصرف کود نیتروژن اجرا شد. میانگین عملکرد غده و میزان مصرف نهاده‌ها طی سال‌های 92-1378 به ازای یک هکتار تعیین شد و LCA در چهار گام تعریف اهداف ...

full text

تعیین الگوی ممیزی زیست محیطی راههای کشور

هدف از انجام این پروژه اجرای آزمایشی برنامه ممیزی زیست‌محیطی‌ راههای منتخب کشور بوده است. در این راستا پس از بازدیدهای میدانی و مطالعات صحرایی و بررسی و طبقه‌بندی راهها، اقدام به پایش و سنجش اثرات زیست‌محیطی ناشی از بهره‌برداری از راهها شده است. در نهایت با واسنجی چک ‌لیستهای موجود، قابلیت اجرایی برنامه ممیزی مورد ارزیابی قرار گرفته است. به این منظور چهار محور انتخاب و پارامترهای مختلف شامل آ...

full text

بررسی قوانین و مقرات پیشگیرانه از جمله ارزیابی اثرات زیست محیطی در کشور ایران و چند کشور صنعتی

رزیابی اثرات زیست محیطی یک دیدگاه تلفیقی عملیاتی شده و اجرایی در جهت توسعه پایدار می باشد، دیدگاهی که نظامی به هم پیوسته را دایر بر این که همه چیز در محیط زیست و با محیط زیست به پایداری می رسد مدنظر قرار می دهد. در این نظام هر نوع فعالیت در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی و غیر آن با یکدیگر مرتبط بوده و به هم پیوند می خورند و این مفهوم به بارزترین نحو و صریح ترین شکل در اصل پنجاهم قانون اسا...

full text