اثرات تشکیل بازارهای آب منطقه ای بر تعادل بخشی عرضه و تقاضای آب آبیاری در منطقه سیستان

بازارهای آب منطقه‌ای به عنوان ابزارهایی اقتصادی سبب توسعه‌ تمرکززدایی و تخصیص بهینه منابع آب بین کشاورزان می‌شوند. به همین منظور، در این مطالعه اثرات تشکیل بازارهای آب منطقه‌ای در سیستان مورد بررسی قرار گرفت و پتانسیل انتقال آب تحت شرایط کم‌آبی در سطح این منطقه ارزیابی شد. برای این منظور از یک سیستم مدل‌سازی اقتصادی-هیدرولوژیکی مشتمل بر مدل برنامه‌ریزی‌ریاضی‌مثبت (PMP) و رهیافت تابع تولید باکشش‌جانشینی‌ثابت (CES) استفاده شد. داده‌ها و اطلاعات موردنیاز در این تحقیق از نوع مقطعی و مربوط به سال زراعی 95-1394 هستند که با مراجعه به ادارات ذیربط در منطقه سیستان جمع‌آوری شدند. سیستم مدل‌سازی هیدرواقتصادی ارائه شده در محیط نرم‌افزاری GAMS 24.7 حل شد. نتایج نشان داد که با برقراری بازارهای آب منطقه‌ای در سطح منطقه سیستان، افزون بر ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضای آب آبیاری و متعادل شدن داد و ستد آب بین مناطق مورد مطالعه، سطح زیرکشت محصولات گندم و جو آبی نسبت به شرایط عدم وجود بازار آب افزایش و سطح زیرکشت یونجه، پیاز، هندوانه و خربزه کاهش می‌یابد. این امر امکان توسعه اراضی فاریاب را تا حد 23/4 درصد نسبت به شرایط سال پایه فراهم می‌کند. مجموع سود ناخالص کشاورزان سیستانی نیز در شرایط استقرار بازارارهای آب منطقه‌ای بهبود یافته و از 22039 به 23242 میلیون ریال تغییر می‌کند. در پایان با توجه به نقش حمایتی و سازنده بازارهای آب منطقه‌ای، مهیا کردن زمینه لازم برای برقراری و استفاده بهینه از این نوع مکانیسم‌ها در منطقه سیستان و سایر مناطقی از کشور که دارای منابع آبی مشترک هستند، پیشنهاد شد.