ابوالحسن نجفی، مؤسسِ زبان‌شناسیِ ایرانی در حوزۀ وزن شعر فارسی

امروزه وزن‌شناسی (metrics) یکی از مباحثِ عمدۀ واج‌شناسی محسوب می‌شود و تحقیقات بسیاری در این حوزه صورت می‌گیرد. زبان‌شناسان و نظریه‌پردازان بزرگی چون رومان یاکوبسون، تروبتسکوی، موریس هله، بروس هیز، کیپارسکی، نایجل فب و بسیاری دیگر مقاله‌ها و آثار پژوهشی مهمی در این حوزه به‌رشتۀ تحریر درآورده‌اند، اما در گروه‌هایِ زبان‌شناسی ایران معمولاً توجه چندانی به این رشته نمی‌شود. بحث توصیف وزن شعر در دانشگاه‌های ایران عمدتاً از موضوعاتِ گروه‌های ادبیات فارسی است که در آنجا نیز استادانِ وزن شعر فراتر از مطالب شمس قیس و خواجه نصیر نمی‌روند و نهایتاً چیزی جز مفهوم «هجا» به مباحث آنان نمی‌افزایند! در ایران نخستین جوانه‌های عروض علمی از بین زبان‌شناسان و از درون گروه‌های زبان‌شناسی سربرآورد که متأسفانه این جریان به‌رغم فواید و پیش‌رفت‌های بسیاری که داشت، به‌هردلیل، ادامه نیافت و پس از کمتر از یک دهه متوقف شد و در کمتر گروه زبان‌شناسی بدان پرداخته شد. نخستین بار در سال‌های آغازین دهۀ پنجاه بود که ابوالحسن نجفی (1394-1306)، به‌دعوتِ دکتر هرمز میلانیان، تدریس وزن شعر به‌شیوۀ جدید را به دانشجویان رشتۀ زبان‌شناسی دانشگاه تهران آغاز کرد، و به‌دنبال همان کلاس‌ها بود که توانست مقالۀ بسیار مهم «اختیارات شاعری» (1352) را منتشر سازد (نجفی، 1390: 183-180)