ابن نجار و کتاب الدرة الثمینة فی أخبار المدینة المنورة

شهر مدینه به جهت جایگاه و اهمیتش، از دیرباز کانونی برای مورخان؛ از جمله محمد بن محمود، معروف به ابن نجار (متوفای 643ق.)، نگارندة کتاب «الدرة الثمینة فی أخبار المدینة» بوده است. ابن نجار این اثر را  در قرن هفتم هجری نگاشت که در نوع خود ممتاز و  توصیفی دقیق از شهر مدینه است. «الدرة الثمینة»، به شیوه‌ای جالب و خاص تنظیم گردیده که وسعت اطلاعات، منابع متنوع، سفرهای فراوان و گستردگی نظر و وثاقت نویسنده، از مهم‌ترین شاخصه‌های آن است. پژوهش حاضر پس از بررسی جوانب زندگی ابن نجار، به معرفی کتاب و نسخه‌های مختلف آن پرداخته است. ابن نجار کتاب خود را به هجده باب تقسیم‌بندی کرده، با اسم مدینه آغاز می‌کند. سپس از فتح و هجرت پیامبر شروع کرده، به بیان فضیلت‌های آن و حدود حرم و آثار تاریخی از مسجد پیامبر تا مسجد قبا و بقیه مساجد می‌پردازد. بعد از آن، از چاه‌ها و آبادی‌های اطراف یاد نموده، با سخنی از صحابه بزرگ و تابعین و افراد تابع آنها بحث را خاتمه می‌دهد. در هر بخش، با آیه‌هایی از قرآن و احادیث پیامبر و اخبار و سخنان صحابه و تابعین و تابعان آنان اسناد داده است. معرفی چهار نسخة مختلف کتاب و همچنین روش بررسی آن، از دیگر نکات این تحقیق است.