آیا آزمون "توافق متن" جایگزین معتبری برای ارزیابی قضاوت بالینی دانشجویان پرستاری است؟

فاصله تئوری و عمل در پرستاری باعث ناهم‌خوانی بین آنچه آموخته شده و آنچه در عمل به اجرا می‌آید می‌گردد(1). امروزه پرستاران با شرایطی پیچیده بالینی که به دلایلی مانند تغییر شرایط در تنظیمات مراقبت‌های بهداشتی، به ویژه سطوح بالاتر مراقبت برای بیماران، طول عمر کوتاه اقامت در بیمارستان، افزایش استفاده از تکنولوژی و تأکید بیش‌تر بر میزان هزینه ایجاد شده است با محیط نامطمئن مواجه می‌شوند. در نتیجه پرستاران باید بتوانند موقعیت‌های بالینی را به موقع تجزیه و تحلیل کنند و تصمیمات خود را به موقع و درست انجام دهند تا اطمینان حاصل شود که بیمار با کیفیت بالا و بهترین پیامدها مراقبت دریافت نموده است(2). پرستاری در قرن 21 ترکیب پیچیده‌ای از آکادمی و عمل است و نیاز به یکپارچگی مؤثر این دو دارد. جدا شدن این دو از یکدیگر باعث تصنعی شدن، غیر مفید بودن و عدم کمک به دانشجویان پرستاری برای پل زدن بین تئوری و عمل می‌شود(3و4). خلا بین تئوری و عمل باعث بحران در مراقبت پرستاری شده و همین امر خدمات پرستاری را با انتقاداتی مواجه ساخته است(5). انتظار می‌رود پرستاران به طور پیوسته توانایی تصمیم‌گیری مناسب بر اساس مهارت‌های استدلال بالینی صحیح در طول دوره‌های پرستاری خود را نشان دهند. برای اطمینان از اینکه پرستاران جدید برای این انتظارات آماده می‌شوند، اساتید پرستاری با ایجاد روش‌های مؤثر تدریس و ارزیابی مهارت‌های استدلال بالینی در دانشجویان پرستاری مواجه می‌شوند. ابزاری که اخیرا برای سنجش استدلال بالینی مورد استفاده قرار گرفته است آزمون توافق متنscript concordance) )(2). آزمون توافق متن در آموزش حرفه‌های بهداشتی برای ارزیابی جنبه خاص صلاحیت استدلال بالینی استفاده می‌شود(6). هدف این نوع از آزمون‌ها، اندازه‌گیری سازگاری بین دانش کسب شده در دانشجویان و صلاحیت بالینی می‌باشد؛‌ به عبارتی در صدد یافتن این موضوع است که آیا دانش کسب شده در تئوری در دانشگاه، کارایی لازم برای شایستگی یا صلاحیت حرفه‌ای را در آنها ایجاد می‌کند یا خیر؟(7). آزمون توافق متن یا آزمون توانایی تفسیر اطلاعات پزشکی در شرایط عدم اطمینان دارای سه ویژگی کلیدی طراحی است که بر پایه مدل‌های نظری از سازمان دانش و استدلال بالینی مبتنی است: 1) پاسخ‌دهندگان با شرایط بالینی تعریف شده مواجه هستند و باید بین چندین گزینه، گزینه واقع بینانه را انتخاب کنند 2) فرمت پاسخ نشان‌دهنده نحوه یافتن اطلاعات در شرایط چالش برانگیز در حل مسأله است و 3) امتیاز کسب شده متغیری از پاسخ متخصصان در شرایط بالینی است(5). آزمون توافق متن، آزمون کتبی برای ارزیابی استدلال در شرایط عدم قطعیت است. در این آزمون به آزمون‌شوندگان، سناریوهای بالینی کوتاه ارائه می‌شود، و به دنبال آن یک سری از سؤالات، قواعد تشخیصی یا گزینه‌های درمانی (مدیریت بیمار) فراهم می‌گردد. اگر چه مقیاس بالینی کافی برای تصمیم‌گیری معنادار در نظر گرفته شده است، اما مقدار مشخصی از عدم اطمینان، ناهماهنگی یا ناتمام بودن به طور عمدی در هر مورد به منظور شبیه‌سازی شرایط مبهم که اغلب در برخورد بالینی واقعی زندگی شبیه‌سازی شده است، ایجاد می‌گردد. آزمون توافق متن، علاوه بر وابستگی به مشکلات بالینی تعریف نشده، دارای دو ویژگی منحصر به فرد دیگر در حین طراحی است: الف) فرمت پاسخ، بر اساس مدل‌های نظری مبتنی بر سازمان دانش و استدلال بالینی حاصل از روانشناسی شناختی و تحقیقات آموزش پزشکی، نشان‌دهنده نحوه رفتار اطلاعات پزشکی است که در شرایط چالش برانگیز مشکل حل می‌شود ب) برخلاف اکثر اشکال ارزیابی، هیچ پاسخ صحیحی به سؤالات وجود ندارد. در عوض، چندین پاسخ به هر یک از سؤالات آزمون ممکن است قابل قبول در نظر گرفته شود که به طور جداگانه‌ای توسط اعضای یک گروه مرجع از پزشکان با تجربه و حاذق یک رشته یا حوزه دانش، انتخاب شده و نمره می‌گیرند(5). آزمون توافق متن به طور گسترده‌ای در آموزش دانشجویان پزشکی برای ارزیابی استدلال بالینی در بخش‌های مختلف از جمله روانپزشکی، اورژانس استفاده شده است(8تا10). در مطالعه گوس (Goos) و همکاران اعتبار این آزمون در دانشجویان دوره کارورزی دانشکده پزشکی 68/0 محاسبه شد که نمره قابل قبولی است(11). اعتبار سازه این ابزار در محیط‌های یادگیری متفاوت (فرهنگی و زبانی) نیز مورد تأیید قرار گرفته است(12). نتایج این مطالعات نشان داده‌اند که آزمون توافق متن یک ابزار معتبر و قابل اعتماد برای ارزیابی استدلال بالینی است. با وجود این در آموزش پرستاری چندان مورد توجه نبوده است. دسچنز (Deschênes) و همکاران در مطالعه خود به استفاده آزمون توافق متن بر ارزیابی توسعه استدلال کلینیکی در دانشجویان پرستاری پرداختند. آنان از این آزمون به عنوان ابزار نوآورانه‌ای یاد کرده‌اند که قادر است تا روش استانداردی را برای ارزیابی  قضاوت بالینی دانشجویان پرستاری فراهم آورد. در این مطالعه نیز اعتبار این آزمون در سطح بالایی گزارش شد(13). علی‌رغم اعتبار بالایی که این آزمون در ارزیابی توافق و هم‌خوانی دانش کسب شده در تئوری و کاربرد آن در استدلال بالینی دارد، اما تاکنون در مورد این روش ارزشیابی بالینی در آموزش پرستاری ایران مطالعه‌ای صورت نگرفته است. امید این است دست‌نوشته حاضر تلنگری برای توجه اساتید پرستاری به استفاده از آزمون‌های نوآورانه و معتبر در سنجش قضاوت بالینی دانشجویان پرستاری باشد. به نظر می‌رسد ضروری است تا دفاتر توسعه آموزش در دانشکده‌های پرستاری و مامایی به این امر توجه ویژه‌ای مبذول دارند.